Kun je én een gespannen én een slappe bekkenbodem hebben? Zo werkt het echt

Veel mensen denken dat een bekkenbodem of te strak of te slap is. Alsof het twee totaal verschillende situaties zijn die nooit samen kunnen bestaan. In werkelijkheid ligt het veel ingewikkelder. Je kunt namelijk spanningsklachten hebben in je lichaam, terwijl je bekkenbodem juist te slap, te gespannen of zelfs een combinatie van beide is. Dat klinkt tegenstrijdig, maar het komt heel vaak voor.

Veel spieren in je lichaam kun je zien of bewust aanspannen, zoals je armen of buikspieren. De bekkenbodem werkt meer op de achtergrond. Hij ondersteunt je organen, regelt je plas en ontlasting, helpt mee aan je houding en reageert sterk op stress en ademhaling. Omdat de bekkenbodem zo veel doet, reageert hij op veel meer factoren dan alleen je houding. Daarom kun je van buitenaf slap lijken, maar toch veel spanning vasthouden in de bekkenbodem. En andersom kan net zo goed.

Let eens op de volgende punten:

• Zijn je schouders vaak opgetrokken?

• Is je ademhaling vaak hoog en in de borst?

• Houd je vaak je buik in?

• Zijn je billen vaak aangespannen?

• Zijn je benen vaak gespannen?

• Zit je vaak op het puntje van je stoel?

Wanneer je vaak ‘ja’ antwoord op deze vragen, is de kans groot dat de spierspanning in je lichaam verhoogd is. Dat kan invloed hebben op de bekkenbodem, waardoor deze óók gespannen kan raken.

Kijk ook eens naar deze signalen:

• Zit je vaak onderuitgezakt op een stoel of bank?

• Staan je knieën op slot tijdens het staan?

• Sta je met een holle rug en hangt je bovenrug naar achteren?

• Hangen je schouders naar voren en staat je hoofd ook wat naar voren?

• Buk je vaak met een ronde rug?

Bij meerdere keren “ja” is de kans groter dat je houding juist minder actief is, wat invloed kan hebben op de spanning in je bekkenbodem. Maar dat betekent níet automatisch dat deze spieren slap zijn.

Er wordt vaak gedacht dat een gespannen lichaam en houding automatisch ook een gespannen bekkenbodem betekent, en dat een slappe houding automatisch een slappe bekkenbodem oplevert. Dat klinkt logisch, maar het klopt niet altijd.

Stel je hebt veel stress, ademt hoog, trekt vaak je schouders op en houdt je buik in. Je lichaam staat op “aan”, maar je bekkenbodem kan in die situatie juist slap zijn. Denk aan situaties zoals een bevalling, littekenvorming, langdurige overbelasting of het simpelweg niet kunnen ontspannen. Een spier die nooit rust krijgt, verliest uiteindelijk kracht en coördinatie. Je kunt dus gespannen ogen, maar toch een zwakke of vermoeide bekkenbodem hebben.

Het tegenovergestelde komt ook voor. Je kunt er ontspannen of onderuitgezakt uitzien, maar ondertussen onbewust je bekkenbodem aanspannen om je stabieler te voelen. Veel mensen doen dit zonder dat ze zich ervan bewust zijn. Van buiten zie je dat niet, waardoor iemand slap lijkt, terwijl de bekkenbodem juist te strak is.

Het gaat minder om de vraag of de bekkenbodem te sterk of te slap is, en veel meer om of hij op het juiste moment doet wat nodig is. Soms spant de bekkenbodem aan wanneer je juist moet kunnen loslaten, bijvoorbeeld tijdens plassen of seks. Soms ontspant hij wanneer je juist stabiliteit nodig hebt. Hij kan ook half aangespannen blijven zonder dat je het merkt, of niet goed meebewegen met de ademhaling. Hierdoor kun je klachten hebben die passen bij zowel een gespannen als een slappe bekkenbodem.

Een te gespannen bekkenbodem herken je vaak aan moeite met plassen of niet volledig kunnen leegplassen, een strak of pijnlijk gevoel in de bekkenbodem, pijn bij seks, lage rug- of heupklachten en moeite met loslaten. Dit staat meestal los van hoe je houding eruitziet. Veel mensen die er ontspannen of slap uitzien, hebben toch een overactieve bekkenbodem.

Een slappe of minder sterke bekkenbodem merk je aan urineverlies bij lachen, hoesten of sporten, een zwaar of drukkend gevoel in het bekken, minder controle over gas of ontlasting en moeite om kracht op te bouwen of vast te houden. Ook dit zie je niet altijd terug in iemands houding. Je kunt er sterk uitzien, maar intern minder controle hebben.

Je lichaam probeert altijd balans te houden. Als één onderdeel weinig stabiliteit geeft, neemt een ander onderdeel dit over. Als je rugspieren weinig steun bieden, kan de bekkenbodem extra gaan aanspannen. Als de bekkenbodem zwakker is, gaan de buikspieren harder werken. Een hoge ademhaling kan er bovendien voor zorgen dat de bekkenbodem onbewust gespannen blijft en niet goed meer leert loslaten. Door dit soort compensaties ontstaat het gevoel dat je twee uitersten tegelijk hebt.

Het belangrijkste om te begrijpen is dat je een gespannen bekkenbodem kunt hebben, een slappe bekkenbodem, of een combinatie van beide. Dat zegt niets over hoe je houding eruitziet. Bij veel mensen is er sprake van wat zwakte, wat overactiviteit en een verstoorde coördinatie. Daarom werkt een aanpak vaak het beste in drie stappen: eerst leren ontspannen, daarna leren coördineren en vervolgens pas kracht opbouwen.